گزارشی از کمیسیون دوم همایش بین‌المللی سیره و زمانه امام هادی(ع)
کمیسیون های همایش بین المللی سیره و زمانه حضرت امام هادی(ع) در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ پنل اصحاب و میراث علمی امام هادی(ع) از مجموعه کمیسیون های همایش بین المللی سیره و زمانه حضرت امام هادی(ع) عصر امروز به ریاست حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین حسینیان مقدم در سالن فرهنگ و قرآن برگزار شد.
دکتر حسینیان مقدم در ابتدای این پنل با اشاره به اصحاب امام هادی(ع) گفت: براساس بررسی های صورت گرفته نام 176 صحابی این امام معصوم در تاریخ ثبت شده است، این اصحاب در حوزه های مختلف علم فعالیت داشتند.
وی خاطرنشان کرد: اصحاب امام هادی(ع) به تاریخ نگاری از جمله در حوزه نبرد نگاری و تاریخ اجتماعی پرداختند. اوج فعالیت آنها در این زمینه در نگارش مقاتل نمایان شد.
دکتر "خوله مهدی شاکر الجراح" در ادامه پنل مقاله خود را با عنوان"البعد القرآنی فی کلمات الامام الهادی(ع) ارائه داد. این پژوهشگر سعی کرد که ابعد قرآنی را در کلمات امام هادی(ع) بررسی کند. او به عنوان مثال به استنباط های این امام معصوم در زمینه احکام شرعی و تفسیر و ارتباط آن با آیات قرآن پرداخت و بحث قلمروی مرجعیت امام معصوم در زمینه علوم را مورد بررسی قرار داد.
این پژوهشگر در ارائه خود با اشاره به رابطه ائمه معصومین(ع) با قرآن اظهار کرد: در زیارت جامعه کبیره که از امام هادی(ع) به دست ما رسیده است، جلوه های آیات قرآن به چشم می خورد و اهل بیت(ع) در سخنان خود به آیات این کتاب آسمانی توجه داشتند.
وی ادامه داد: اهل سنت برای استنباط احکام شرعی به روایات ائمه معصومین(ع) استناد می کنند، بسیاری از آیات قرآنی در خصوص سیره اهل بیت(ع) است و امام هادی(ع) از آیات قرآن در سخنان خود استفاده می کردند.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: قرآن یک نص متواتر است و ائمه معصومین(ع) و دیگران به این کتاب آسمانی استناد می کنند. قرآن یک نص قطعی است و هیچ کدام از مسلمانان در خصوص اعتبار این کتاب آسمانی بحثی ندارند.
حجت الاسلام و المسلمین علیرضا ایمانی مقدم معاون پژوهشی مجمع جهانی اهل بیت(ع) در پنل اصحاب و میراث امام هادی(ع) در توصیه ای به پژوهشگران گفت: پژوهشگران در مقالات به آثار اهل سنت نیز استناد کنند تا مقالات مورد استفاده اهل سنت نیز قرار بگیرد.
صغری فهیمی در ادامه پنل مقاله خود را با عنوان پیامبر(ص) در روایات امام هادی(ع) ( براساس موسوعه امام هادی(ع)) ارائه داد. او در این مقاله 33 روایت از امام هادی(ع) در خصوص رسول اکرم(ع) را که در موسوعه امام هادی(ع) نوشته آیت الله خزعلی آمده است را به لحاظ سندی و محتوایی مورد نقد و بررسی قرار داد.
فهیمی در ارائه خود با اشاره به روایات امام هادی(ع) اظهار کرد: 400 روایت از این امام معصوم در کتاب موسوعه امام هادی(ع) به قلم آیت الله خزعلی آمده است، البته به جز این کتاب در زمینه احادیث امام هادی(ع) کارهای دیگری هم در گذشته صورت گرفته است. روایات امام هادی(ع) محدود است که این مساله دلایلی دارد. مبانی علم حدیث توسط امام هادی(ع) تبیین شد.
وی ادامه داد: برخی از موضوعات روایات امام هادی(ع)، در خصوص احکام فقهی، جایگاه و معجزه رسول اکرم(ص) برخورد پیامبر(ص) با یهودیان، خبری در خصوص مادر امام زمان(عج)، تاریخ اسلام و روز بعثت رسول اکرم(ص) است.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: روایات امام هادی(ع) در منابع دست اول شیعه آمده است. فعالیت غلات در زمان امام هادی(ع) موجب شد که بیشتر وقت این امام معصوم صرف روشنگری مردم در این زمینه شود. تا زمان امام هادی(ع) درباره تاریخ رسول اکرم(ص) آثار فراوانی نوشته شد، شرایط زمانی به امام هادی فرصت نداد که تحریفات را در این زمینه مشخص کنند.
در ادامه پنل، دکتر "وفقان خضیر محسن الکعبی" مقاله خود با عنوان "التاصیل لبعض القواعد الاصولیه فی روایات الامام الهادی" ارائه داد. در این مقاله قواعد اصولی که در روایات امام هادی(ع) وجود دارد مورد بررسی قرار گرفته است.
الکعبی در ارائه خود با اشاره به ویژگی های روایات امام هادی(ع) اظهار کرد: براساس دلایل یک سری قواعد قطعی در روایت های این امام معصوم وجود دارد. امام هادی(ع) با بیان روایت ها به دنبال تربیت علما بود.
وی ادامه داد: افکار امام هادی(ع) باید در هر عصری توسط علما مورد بررسی قرار گیرد و مسیر تکامل با بهره گیری از این روایات ادامه پیدا می کند. در زمینه روایت های ائمه معصومین(ع) مربوط به احکام شرعی، باید صحت این روایت ها را با قرآن بسنجیم و سنت رسول اکرم(ص) را از منابع اصلی آن یعنی اهل بیت(ع) بگیریم.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: برخی از قواعد اصولی در روایت های امام هادی(ع) تثبیت شد و براساس روایت این امام معصوم، باید روایت های مخالف قرآن را کنار گذاشت. امام هادی(ع) در هشت سالگی به امامت رسیدند و علوم مختلف از جمله علم اصول استنباط احکام شرعی در زمان این امام معصوم ترقی پیدا کردند.
الکعبی، وحدت را از خواسته های امام هادی(ع) از مسلمانان عنوان کرد و تصریح کرد: هیچ کدام از مسلمانان در بحث اصالت قرآن شکی ندارند و نص قرآن تواتر دارد.
حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر ذاکری با مقاله پژوهشی در اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل آخرین ارائه کننده در پنل اصحاب و میراث علمی امام هادی(ع) بود. او در این پنل اقوال مختلف در زمینه اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل را مطرح کرد و سند این اشعار را صحیح دانست.
ذاکری در بخش پایانی پنل اصحاب و میراث علمی امام هادی(ع) گفت: دستگاه خلافت عباسی همیشه نگران حضور ائمه معصومین(ع) در جامعه بود، چون این مساله را موجب از بین رفت مشروعیت خود می دانست. دستگاه خلافت بنی عباس خود را به عنوان نسل رسول اکرم(ص) در جامعه مطرح کرده بود.
وی ادامه داد: خلیفه عباسی از امام هادی(ع) وحشت داشت و متوکل عباسی در یکی از مجالس بزم خود این امام معصوم را به زور آورد. خلیفه عباسی از امام هادی(ع) خواست که شعری را در این مجلس بخواند. شعر امام هادی(ع) در آن مجلس متوکل عباسی را متاثر کرد.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: یک احتمالی وجود دارد که اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل در دیوان منسوب به امام علی(ع) آمده باشد و براین اساس این اشعار در اصل مربوط به امیرالمومنین(ع) است و امام هادی(ع) تنها اشعار را در مجلس متوکل بازگو کردند.
ذاکری با اشاره به سند روایت اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل اظهار کرد: یکی از افراد به صورت مستقیم این روایت را نقل کرده است و سند این قضیه صحیح است. البته روایات اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل توسط برخی از بزرگان شیعه همچون شیخ طوسی بیان نشده است، چون آنها به برخی از کتاب ها دسترسی پیدا نکرده بودند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: کسانی که معاصر دوران متوکل بودند، جسارت نقل قضیه خواندن اشعار توسط امام هادی(ع) در مجلس بزم این خلیفه عباسی را نداشتند و به همین دلیل این قضیه از زبان آنها در جامعه بیان نشد.
گفتنی است همایش بین المللی سیره و زمانه حضرت امام هادی علیه السلام به همت انجمن تاریخ پژوهان حوزه علمیه و با مشارکت مجمع جهانی اهل بیت(ع)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، جامعة الزهراء(س)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، دانشگاه ادیان و مذاهب، پژوهشگاه حج و زیارت، دانشگاه اصفهان، جامعة المصطفی(ص) العالمیة، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، دفتر تبلیغات اسلامی و مرکز مدیریت حوزه های علمیه برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ پنل اصحاب و میراث علمی امام هادی(ع) از مجموعه کمیسیون های همایش بین المللی سیره و زمانه حضرت امام هادی(ع) عصر امروز به ریاست حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین حسینیان مقدم در سالن فرهنگ و قرآن برگزار شد.
دکتر حسینیان مقدم در ابتدای این پنل با اشاره به اصحاب امام هادی(ع) گفت: براساس بررسی های صورت گرفته نام 176 صحابی این امام معصوم در تاریخ ثبت شده است، این اصحاب در حوزه های مختلف علم فعالیت داشتند.
وی خاطرنشان کرد: اصحاب امام هادی(ع) به تاریخ نگاری از جمله در حوزه نبرد نگاری و تاریخ اجتماعی پرداختند. اوج فعالیت آنها در این زمینه در نگارش مقاتل نمایان شد.
دکتر "خوله مهدی شاکر الجراح" در ادامه پنل مقاله خود را با عنوان"البعد القرآنی فی کلمات الامام الهادی(ع) ارائه داد. این پژوهشگر سعی کرد که ابعد قرآنی را در کلمات امام هادی(ع) بررسی کند. او به عنوان مثال به استنباط های این امام معصوم در زمینه احکام شرعی و تفسیر و ارتباط آن با آیات قرآن پرداخت و بحث قلمروی مرجعیت امام معصوم در زمینه علوم را مورد بررسی قرار داد.
این پژوهشگر در ارائه خود با اشاره به رابطه ائمه معصومین(ع) با قرآن اظهار کرد: در زیارت جامعه کبیره که از امام هادی(ع) به دست ما رسیده است، جلوه های آیات قرآن به چشم می خورد و اهل بیت(ع) در سخنان خود به آیات این کتاب آسمانی توجه داشتند.
وی ادامه داد: اهل سنت برای استنباط احکام شرعی به روایات ائمه معصومین(ع) استناد می کنند، بسیاری از آیات قرآنی در خصوص سیره اهل بیت(ع) است و امام هادی(ع) از آیات قرآن در سخنان خود استفاده می کردند.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: قرآن یک نص متواتر است و ائمه معصومین(ع) و دیگران به این کتاب آسمانی استناد می کنند. قرآن یک نص قطعی است و هیچ کدام از مسلمانان در خصوص اعتبار این کتاب آسمانی بحثی ندارند.
حجت الاسلام و المسلمین علیرضا ایمانی مقدم معاون پژوهشی مجمع جهانی اهل بیت(ع) در پنل اصحاب و میراث امام هادی(ع) در توصیه ای به پژوهشگران گفت: پژوهشگران در مقالات به آثار اهل سنت نیز استناد کنند تا مقالات مورد استفاده اهل سنت نیز قرار بگیرد.
صغری فهیمی در ادامه پنل مقاله خود را با عنوان پیامبر(ص) در روایات امام هادی(ع) ( براساس موسوعه امام هادی(ع)) ارائه داد. او در این مقاله 33 روایت از امام هادی(ع) در خصوص رسول اکرم(ع) را که در موسوعه امام هادی(ع) نوشته آیت الله خزعلی آمده است را به لحاظ سندی و محتوایی مورد نقد و بررسی قرار داد.
فهیمی در ارائه خود با اشاره به روایات امام هادی(ع) اظهار کرد: 400 روایت از این امام معصوم در کتاب موسوعه امام هادی(ع) به قلم آیت الله خزعلی آمده است، البته به جز این کتاب در زمینه احادیث امام هادی(ع) کارهای دیگری هم در گذشته صورت گرفته است. روایات امام هادی(ع) محدود است که این مساله دلایلی دارد. مبانی علم حدیث توسط امام هادی(ع) تبیین شد.
وی ادامه داد: برخی از موضوعات روایات امام هادی(ع)، در خصوص احکام فقهی، جایگاه و معجزه رسول اکرم(ص) برخورد پیامبر(ص) با یهودیان، خبری در خصوص مادر امام زمان(عج)، تاریخ اسلام و روز بعثت رسول اکرم(ص) است.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: روایات امام هادی(ع) در منابع دست اول شیعه آمده است. فعالیت غلات در زمان امام هادی(ع) موجب شد که بیشتر وقت این امام معصوم صرف روشنگری مردم در این زمینه شود. تا زمان امام هادی(ع) درباره تاریخ رسول اکرم(ص) آثار فراوانی نوشته شد، شرایط زمانی به امام هادی فرصت نداد که تحریفات را در این زمینه مشخص کنند.
در ادامه پنل، دکتر "وفقان خضیر محسن الکعبی" مقاله خود با عنوان "التاصیل لبعض القواعد الاصولیه فی روایات الامام الهادی" ارائه داد. در این مقاله قواعد اصولی که در روایات امام هادی(ع) وجود دارد مورد بررسی قرار گرفته است.
الکعبی در ارائه خود با اشاره به ویژگی های روایات امام هادی(ع) اظهار کرد: براساس دلایل یک سری قواعد قطعی در روایت های این امام معصوم وجود دارد. امام هادی(ع) با بیان روایت ها به دنبال تربیت علما بود.
وی ادامه داد: افکار امام هادی(ع) باید در هر عصری توسط علما مورد بررسی قرار گیرد و مسیر تکامل با بهره گیری از این روایات ادامه پیدا می کند. در زمینه روایت های ائمه معصومین(ع) مربوط به احکام شرعی، باید صحت این روایت ها را با قرآن بسنجیم و سنت رسول اکرم(ص) را از منابع اصلی آن یعنی اهل بیت(ع) بگیریم.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: برخی از قواعد اصولی در روایت های امام هادی(ع) تثبیت شد و براساس روایت این امام معصوم، باید روایت های مخالف قرآن را کنار گذاشت. امام هادی(ع) در هشت سالگی به امامت رسیدند و علوم مختلف از جمله علم اصول استنباط احکام شرعی در زمان این امام معصوم ترقی پیدا کردند.
الکعبی، وحدت را از خواسته های امام هادی(ع) از مسلمانان عنوان کرد و تصریح کرد: هیچ کدام از مسلمانان در بحث اصالت قرآن شکی ندارند و نص قرآن تواتر دارد.
حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر ذاکری با مقاله پژوهشی در اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل آخرین ارائه کننده در پنل اصحاب و میراث علمی امام هادی(ع) بود. او در این پنل اقوال مختلف در زمینه اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل را مطرح کرد و سند این اشعار را صحیح دانست.
ذاکری در بخش پایانی پنل اصحاب و میراث علمی امام هادی(ع) گفت: دستگاه خلافت عباسی همیشه نگران حضور ائمه معصومین(ع) در جامعه بود، چون این مساله را موجب از بین رفت مشروعیت خود می دانست. دستگاه خلافت بنی عباس خود را به عنوان نسل رسول اکرم(ص) در جامعه مطرح کرده بود.
وی ادامه داد: خلیفه عباسی از امام هادی(ع) وحشت داشت و متوکل عباسی در یکی از مجالس بزم خود این امام معصوم را به زور آورد. خلیفه عباسی از امام هادی(ع) خواست که شعری را در این مجلس بخواند. شعر امام هادی(ع) در آن مجلس متوکل عباسی را متاثر کرد.
پژوهشگر علوم اسلامی افزود: یک احتمالی وجود دارد که اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل در دیوان منسوب به امام علی(ع) آمده باشد و براین اساس این اشعار در اصل مربوط به امیرالمومنین(ع) است و امام هادی(ع) تنها اشعار را در مجلس متوکل بازگو کردند.
ذاکری با اشاره به سند روایت اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل اظهار کرد: یکی از افراد به صورت مستقیم این روایت را نقل کرده است و سند این قضیه صحیح است. البته روایات اشعار امام هادی(ع) در بزم متوکل توسط برخی از بزرگان شیعه همچون شیخ طوسی بیان نشده است، چون آنها به برخی از کتاب ها دسترسی پیدا نکرده بودند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: کسانی که معاصر دوران متوکل بودند، جسارت نقل قضیه خواندن اشعار توسط امام هادی(ع) در مجلس بزم این خلیفه عباسی را نداشتند و به همین دلیل این قضیه از زبان آنها در جامعه بیان نشد.
گفتنی است همایش بین المللی سیره و زمانه حضرت امام هادی علیه السلام به همت انجمن تاریخ پژوهان حوزه علمیه و با مشارکت مجمع جهانی اهل بیت(ع)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، جامعة الزهراء(س)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، دانشگاه ادیان و مذاهب، پژوهشگاه حج و زیارت، دانشگاه اصفهان، جامعة المصطفی(ص) العالمیة، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، دفتر تبلیغات اسلامی و مرکز مدیریت حوزه های علمیه برگزار شد.